ตำนานหนุมาน
หนุมาน ในภาษาสันสกฤต: हनुमान्; ในภาษาฮินดี: हनुमान) เป็นตัวละครเอกตัวหนึ่งในเรื่องรามเกียรติ์ เป็นลิงเผือก จึงมีสีขาวเป็นสีประจำกาย เมื่อสำแดงฤทธิ์จะมี 4 หน้า 8 มือ หาวเป็นดาวเป็นเดือน นอกจากนี้แล้วยังมีลักษณะประจำกายอื่น ๆ อีก เช่น สวมกุณฑล มีขนเพชร มีเขี้ยวเป็นแก้ว และ หาวเป็นดาวเป็นเดือน ดังกลอนตอนที่หนุมานเกิดว่า ลอยอยู่ตรงพักตร์ชนนี รัศมีโชติช่วงในเวหา มีกุณฑลขนเพชรอลงการ์ เขี้ยวแก้วแววฟ้ามาลัย หาวเป็นดาวเดือนระวีวร แปดกรสี่หน้าสูงใหญ่ สำแดงแผลงฤทธิ์เกรียงไกร แล้วลงมาไหว้พระมารดร
หนุมาน เป็นลิงที่มีฤทธิ์มาก สามารถสำแดงเดชต่าง ๆ ได้หลายประการ เช่น การขยายร่างกายให้ใหญ่โต การยืดหางให้ยาว เป็นต้น นอกจากนี้ หนุมานยังได้ชื่อว่าเป็นอมตะ คือ ไม่มีวันตาย เนื่องจากเป็นบุตรของพระพาย (ลม) กับนางสวาหะ ด้วยเหตุนี้ เมื่อหนุมานมีอันตรายถึงตายแล้ว เพียงแค่มีลมพัดมา หนุมานก็จะฟื้นคืนชีพขึ้นมาใหม่ ด้วยอำนาจของพระพายผู้เป็นบิดา
ตัวละครของหนุมานเป็นตัวแทนของชายหนุ่มทั่วๆ ไป รูปหล่อ เจ้าชู้ มีเมียหลายคน เช่น นางสุพรรณมัจฉา ทั้งคู่มีลูกชื่อ มัจฉานุ เป็นลิงเผือกกับปลา นั่นคือ มีกายเป็นลิงเผือกเหมือนหนุมาน แต่หางนั้น กลับเป็นหางของปลา นางเบญกาย บุตรีของพญาพิเภก หนุมานได้นางเบญกายตอนที่ นางเบญกายจำแลงกายเป็นศพของ นางสีดาลอยทวนน้ำมา เพื่อหลอกพระรามให้เสียพระทัย แต่ภายหลังกลนี้ถูกจับได้ พระรามจึงให้หนุมานพานางเบญจกายไปส่งกลับเมือง ซึ่งทั้งคู่มีลูกด้วยกัน ชื่อว่า อสุรผัด
ตลอดจนเรื่องราวของเรื่องรามเกียรติ์นั้น หนุมานผู้เป็นทหารเอกได้รับรางวัลจากพระราม 3 ครั้ง
1.ผ้าขาวม้าได้ตอนที่หนุมานไปเผากรุงลงกา
2.ตอนที่ธำมรงค์ไปช่วยพระรามหลังถูกไมยราพจับไปขังในยมโลก
3.เมืองลพบุรี มีนางบำเรอ 5,000 คน เมื่อเสร็จศึก
เมื่อเสร็จศึกลังกาแล้วพระรามได้สถาปนาเป็นพระยาจักรกฤษณ์พิพัฒพงศาครองเมืองใหญ่ครึ่งหนึ่งแต่หนุมานก็ยกคืนให้พระรามเพราะรู้ตัวว่าสูงไม่พอพระรามจึงยกเมืองนี้ให้ แห่งเมืองลพบุรีมาปกครอง
กำเนิดหนุมาน
หนุมานมีตำนานกำเนิดที่หลากหลาย ได้แก่
แม่ของเธอเป็นนางฟ้าชื่ออัญจนา เขาถูกสาปเป็น “วานารี” และพ่อของเขาคือพระพาย
แม่คือซาวอย พระอิศวรนำอาวุธทั้ง 3 มาให้พระพาย 1. คฑา 2. เพชร 3. จักรแก้ว และพละกำลังที่สามารถปาเข้าปากสาววฮาจนตั้งท้องได้ แต่กำหนดให้พระพายรับเป็นบิดา
ลักษณะของหนุมาน
กายสีขาว มีกุณฑล ขนเพชร เขี้ยวแก้ว หาวเป็นดาวเป็นเดือน ยามแผลงฤทธิ์จะมีสี่หน้า แปดกร
หนุมานเป็นทหารเอกที่รู้ใจพระรามมากที่สุด ฉลาดรอบรู้ มีความแข็งแกร่ง ค่อนข้างหัวดื้อ เช่น ตอนที่หักกิ่งไม้ ทำลายอุทยานของทศกัณฐ์ ตอนเผาเมืองลงกา และอีกมากมาย เป็นต้น ซึ่งเป็นการทำนอกเหนือคำสั่งของพระราม เจ้าเล่ห์เพทุบาย มีกลอุบายมากมายซึ่งเอาไว้ใช้ในการศึก รักนายและพลีชีพเพื่อนาย
วัฒนธรรมที่ร่วมสมัย
เนื่องจากหนุมาน เป็นตัวละครที่มีชื่อเสียงเป็นอย่างมาก เป็นที่รู้จักในวงกว้างของสังคมไทย และในหลายๆประเทศทั่วโลก ดังนั้นหนุมาน จึงถูกใช้เป็นสื่อในวัฒนธรรมร่วมสมัยหลายประเภท เช่น เป็นตัวนำโชคในกีฬาซีเกมส์ครั้งที่ 19 ปีพ.ศ. 2540 ที่จาการ์ตา รวมถึงเป็นตัวนำโชคในการรณรงค์การออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2559 อีกด้วย หรือเป็นตัวเอกในภาพยนตร์ไทย เรื่อง หนุมานพบ 7 ยอดมนุษย์ (พ.ศ. 2517) หรือหนุมานพบ 5 ไอ้มดแดง (พ.ศ. 2518) หรือดัดแปลงเป็นตัวละคร ชื่อ “เผือก” ในแอนิเมชันสัญชาติไทยเรื่อง ยักษ์ (พ.ศ. 2555) เป็นต้น ต่อมาในปี พ.ศ. 2560 ช่อง 8 ได้เอาซีรีส์อินเดียเรื่อง หนุมาน สงครามมหาเทพ ซึ่งเน้นประวัติของหนุมานเป็นหลัก มาออกอากาศบนโทรทัศน์