ตำนาน 17 เทพเจ้าอียิปต์

ตำนาน 17 เทพเจ้าอียิปต์ (Egyptian Mythology)

ในดินแดนอียิปต์โบราณหรือไอยคุปต์ (Ancient Egypt) ชาวอียิปต์นับถือและบูชาเทพเจ้าและเทพีมากกว่าพันองค์ ที่ต่างก็เป็นตัวแทนของสิ่งที่แตกต่างกันออกไป และมีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตของผู้คน อียิปต์โบราณถือว่ามีตำนานเทพเจ้าที่ซับซ้อนที่สุดแห่งหนึ่งในหมู่อารยธรรมโลกสมัยโบราณ โดยมีความเกี่ยวข้องกับการสร้างโลกและชีวิตหลังความตาย เทพเจ้าอียิปต์ส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นมนุษย์ แต่บางองค์มีศีรษะหรือร่างกายเป็นสัตว์อื่น ๆ

ตำนานเทพเจ้าอียิปต์โบราณมีความเชื่อว่าเทพเจ้าอวตารมายังโลกมนุษย์ ซึ่งคล้ายกับความเชื่อแบบฮินดูของชาวอินเดีย อย่างไรก็ตาม ลักษณะเฉพาะของเทพเจ้าหรือเทพีแต่ละองค์นั้นไม่สามารถระบุได้แน่นอน เนื่องจากความสำคัญของเทพเจ้ามีการเปลี่ยนแปลงเมื่อเวลาผ่านไปสอดคล้องกับการพัฒนาของสังคมอียิปต์

อารยธรรมอียิปต์โบราณ

การบูชาเทพเจ้าและเทพีถือเป็นส่วนสำคัญในชีวิตของชาวอียิปต์โบราณ เพื่อขอให้มีชีวิตที่ดีและรุ่งเรือง โดยที่ยังรวมไปถึงชีวิตหลังความตายด้วย แรงศรัทธาของชาวอียิปต์โบราณต่อเทพเจ้าอียิปต์นั้น ส่งผลให้มีการสร้างวิหารเพื่อการบูชาเทพและเทพีต่าง ๆ รวมถึงพิธีการและความเชื่อ เช่น การรักษาร่างของผู้ที่เสียชีวิตไว้ในรูปที่หลายคนรู้จักกันว่า “มัมมี่” พร้อมกับเก็บสิ่งของและสมบัติของผู้ที่เสียชีวิตไว้สำหรับใช้ในโลกหน้า

รวมเหล่าชื่อเทพเจ้าอียิปต์ที่สำคัญๆ

เทพเจ้ารา – เทพแห่งดวงอาทิตย์

เทพเจ้าอามุน – ราชาแห่งปวงเทพและเทพแห่งอากาศ

เทพเจ้าอนูบิส – เทพแห่งความตายและการเก็บรักษาศพ

เทพเจ้าโอซิริส – เทพหลังความตาย

เทพีนูตและเทพเจ้าเกบ – เทพีแห่งท้องฟ้าและเทพแห่งผืนดิน

เทพีเซคเมต – เทพีแห่งสงคราม

เทพเจ้าฮอรัส – เทพเจ้าท้องฟ้า

เทพเจ้าธอธ – เทพแห่งความรอบรู้

เทพีไอซิส – เทพีผู้ปกป้อง

เทพีฮาเธอร์ – เทพีแห่งความรักและความเมตตา

เทพีมาอัท – เทพีแห่งความยุติธรรม เทพีผู้สร้างความยุติธรรม

เทพเจ้าเซธ – เทพแห่งความแห้งแล้ง พายุและความวุ่นวาย

เทพเจ้ารา – เทพแห่งดวงอาทิตย์

เทพเจ้ารา เทพเจ้าอียิปต์

เทพเจ้ารา – เทพแห่งดวงอาทิตย์

เทพเจ้ารา คือ สุริยเทพ และถือเป็นเทพสูงสุดแห่งอียิปต์ โดยเป็นหนึ่งในเทพเจ้าที่มีความเกี่ยวข้องกับพระอาทิตย์ ในรูปเทพเจ้ารามักจะมีลักษณะเด่นคือร่างกายมนุษย์และศีรษะเป็นเหยี่ยว พร้อมทั้งมีสัญลักษณ์รูปดวงอาทิตย์ซึ่งมีงูเห่าพันรอบอยู่เหนือศีรษะ

ตำนานเล่าว่าเทพเจ้าราล่องเรือบนฟากฟ้าทุกวัน ก่อนที่จะผ่านไปยังโลกหลังความตายหรือ The Underworld ช่วงกลางคืน ก่อนที่จะกลับมาในโลกอีกครั้งเมื่อพระอาทิตย์ขึ้น ดังนั้น เทพเจ้าราจึงเป็นตัวแทนของการฟื้นคืนชีพ เปรียบดั่งพระอาทิตย์ที่ขึ้นทุกเช้า

ชาวไอยคุปต์เชื่อว่าฟาโรห์หรือกษัตริย์ผู้ครองอาณาจักรอียิปต์โบราณนั้นเป็นโอรสของเทพเจ้ารา ดังนั้น เทพเจ้าราจึงถือว่ามีความสำคัญเป็นอย่างยิ่ง

เทพเจ้าอามุน (Amun) – ราชาแห่งปวงเทพ และเทพแห่งอากาศ

เทพเจ้าอามุน คือ เทพเจ้าแห่งอากาศ ดวงอาทิตย์ และท้องฟ้า รวมทั้งยังได้ขึ้นชื่อว่าเป็นราชาแห่งปวงเทพของอียิปต์โบราณ เป็นผู้สร้างทุกสิ่งอย่างในจักรวาล ลักษณะของเทพเจ้าอามุนในรูปวาดมีความแตกต่างกันออกไป แต่ส่วนใหญ่จะมีศีรษะเป็นมนุษย์ สวมกระโปรงแบบฟาโรห์ และสวมหมวกมงกุฎขนนกคู่ แต่บางครั้งมีศีรษะเป็นแกะ

ต่อมาชาวอียิปต์ได้นำมารวมกับเทพเจ้ารา เป็นเทพเจ้าอามุน-รา (Amun-Ra) และถือเป็นเทพเจ้าสูงสุดของตำนานอียิปต์โบราณ รวมทั้งยังได้รับการยกย่องจากชาวกรีกให้เทียบเท่าเทพเจ้าซุสเลยทีเดียว

เทพเจ้าอนูบิส (Anubis) – เทพแห่งความตาย

เทพเจ้าอนูบิส คือ เทพเกี่ยวกับการจัดการดูแลผู้ที่เสียชีวิต และการเก็บรักษาศพ (Embalming) ตามความเชื่อของชาวอียิปต์โบราณ ในรูปวาดมักจะมีร่างกายเป็นมนุษย์ ขณะที่ศีรษะเป็นหมาในสีดำ โดยเชื่อว่าความสัมพันธ์ระหว่างหมาในกับความตายและงานศพนั้นมาจากการที่ชาวอียิปต์มักจะสังเกตเห็นหมาในบริเวณสุสาน

ประชนชาวอียิปต์โบราณที่ได้ทำหน้าที่ทำมัมมี่นั้นนิยมแต่งกาย หรือ ใส่หน้ากากเทพเจ้าอนูบิสในระหว่างขั้นตอนการทำมัมมี่ นอกจากนี้ยังพบบทสวดถวายเทพเจ้าอนูบิสในที่ฝังศพของชาวอียิปต์โบราณส่วนใหญ่

เทพเจ้าโอซิริส – เทพเจ้าโลกหลังความตาย

เทพเจ้าโอซิริส คือ เทพแห่งโลกหลังความตาย และเป็นผู้ตัดสินชะตาของมนุษย์หลังจากที่เสียชีวิต ตำนานเล่าว่าเทพเจ้าโอซิริสเป็นกษัตริย์ปกครองอียิปต์ที่ถูกสังหารโดยเทพเจ้าเซธผู้เป็นน้องชาย จากนั้นเทพีไอซิส พระชายาของเทพเจ้าโอซิริสได้นำร่างของพระสวามีมาประกอบรวมกันอีกครั้ง ทำให้ทั้งสองพระองค์มีบุตร ซึ่งก็คือเทพเจ้าฮอรัส ที่กอบกู้อาณาจักรคืนจากเทพเจ้าเซธได้ในที่สุด

ลักษณะของเทพเจ้าโอซิริสมักจะเห็นเป็นกษัตริย์ที่อยู่ในรูปมัมมี่ มองเห็นมือและหน้าที่มีผิวสีเขียว มีเครา ถือคทาหัวขอและแส้ นอกจากจะเป็นผู้พิพากษาในโลกหลังความตายแล้ว เทพเจ้าโอซิริสยังเป็นเทพเจ้าแห่งกษัตริย์ที่ฟื้นคืนชีพและความอุดมสมบูรณ์อีกด้วย

เทพีนูตและเทพเจ้าเกบ – เทพีท้องฟ้าและเทพีแผ่นผืนดิน

เทพีนูต คือ เทพีแห่งท้องฟ้า ขณะที่เทพเจ้าเป็นเทพแห่งผืนดินและความอุดมสมบูรณ์ ทั้งคู่เป็นพี่น้องกัน พร้อมทั้งยังเป็นพระมารดา และ พระบิดาของไอซิสและ โอซิริส

ตำนานได้กล่าวเอาไว้ว่าเทพีนุต กลืนเทพเจ้าราเข้าไปเมื่อสิ้นสุดวัน และ ให้กำเนิดสุริยเทพออกมาอีกครั้งในตอนเช้าของวันรุ่งขึ้น นอกจากนี้ยังมีความเชื่อกันว่าแผ่นดินไหวเกิดจากเสียงหัวเราะของเทพเจ้าเกบอีกด้วย

เทพีเซคเมต (Sekhmet) – เทพีแห่งสงคราม

เทพีเซคเมต คือ เทพีแห่งสงครามและผู้ทำลายล้างศัตรูของสุริยเทพหรือเทพเจ้ารา ส่วนใหญ่จะมีลักษณะเป็นสิงโต หรือผู้หญิงที่มีศีรษะเป็นสิงโต บนศีรษะมีรูปพระอาทิตย์และรูปงู

คำว่า Sekhmet นั่นหมายถึง ผู้ที่มีพลังอำนาจ บางตำนานกล่าวว่าเทพีเซคเมตคือลูกสาวของเทพเจ้าราอีกด้วย

เทพเจ้าฮอรัส (Horus) – เทพแห่งท้องฟ้า

เทพเจ้าฮอรัส คือ เทพเจ้าแห่งท้องฟ้า มีความเกี่ยวข้องกับสงครามและการล่า เป็นบุตรของโอซิริสและไอซิส เทพเจ้าฮอรัสเป็นที่นับถือทั่วอียิปต์จากเรื่องเล่าในตำนานที่ได้แก้แค้นแทนพระบิดา ด้วยการต่อสู้กับเทพเจ้าเซธผู้มีศักดิ์เป็นอา ก่อนที่จะขึ้นเป็นกษัตริย์ของอียิปต์ในที่สุด โดยตำนานยังกล่าวว่าฮอรัสได้สูญเสียดวงตาระหว่างการต่อสู้ แต่เทพเจ้าธอธได้ช่วยรักษาให้ ทำให้สัญลักษณ์ตาของฮอรัส (Eye of Horus) กลายเป็นสัญลักษณ์ของการปกป้องคุ้มครอง สุขภาพ และการฟื้นคืน

ลักษณะของเทพเจ้าฮอรัสมักจะมีร่างกายเป็นมนุษย์ ศีรษะ (หัว) เป็นเหยี่ยว ดวงตาข้างซ้ายคือพระอาทิตย์ ดวงตาข้างขวาคือดวงจันทร์ ชาวอียิปต์โบราณยังมีความเชื่อว่าฟาโรห์คือเทพเจ้าฮอรัสที่มาเกิดบนโลกมนุษย์

เทพเจ้าธอร์ (Thoth) – เทพแห่งความรอบรู้

เทพเจ้าธอร์ คือ เทพเจ้าแห่งความรอบรู้ เทพเจ้าแห่งงานเขียน ได้รับการยกย่องเป็นเทพเจ้าแห่งนักปราชญ์ สัญลักษณ์ของธอธคือตัวที่เป็นมนุษย์ ขณะที่ศีรษะเป็นนกไอบิสหรือนกช้อนหอยที่มีปากยาว บางครั้งก็มีลักษณะเป็นลิงบาบูน

ประชาชาวอียิปต์โบราณนั่นมีความเชื่อว่าธอร์นั่นเป็นผู้คิดค้นภาษา และ อักษรไฮเออโรกลีฟ รวมทั้งยังมีความรู้เกี่ยวกับเวทมนตร์ และ ความลับที่แม้แต่เทพเจ้าองค์อื่น ๆ ก็ไม่สามารถรู้ได้

เทพีไอซิส (Isis) – เทพีผู้ปกป้อง

เทพีไอซิส คือ เทพีผู้ปกป้องพิทักษ์ฟาโรห์ หรือ กษัตริย์ของอียิปต์โบราณ เทพีแห่งมารดา เด็ก และ การเยียวยารักษา เทพีไอซิสมีความสำคัญเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ จนกลายเป็นเทพีที่มีความสำคัญที่สุดในหมู่เทพอียิปต์โบราณ

ชื่อของเทพีไอซิส (Isis) มาจากคำภาษาอียิปต์ว่า Eset หรือที่นั่ง (“the seat”) ซึ่งสื่อถึงความมั่นคงและบัลลังก์ของอียิปต์ เนื่องจากถือว่าเทพีไอซิสเป็นมารดาของฟาโรห์ทุกพระองค์ ลักษณะของเทพีไอซิสนั้นรูปร่างเป็นสตรี สวมหมวกเป็นรูปดวงอาทิตย์ วงกลม หรือรูปเก้าอี้บัลลังก์บนศีรษะ

เทพีไอซิส นั่นเป็นเทพธิดาของเทพีนูต และ เทพเจ้าเกบ เทพีแห่งท้องฟ้า และเทพแห่งผืนแผ่นดิน เป็นภรรยาของโอซิริส และ มารดาของฮอรัส มีการเปรียบเทียบเทพีไอซิส กับ อะโฟรไดท์ (Aphrodite) ของกรีกอีกด้วย

เทพีฮาเธอร์ (Hathor) – เทพีแห่งความรัก

เทพีฮาเธอร์ คือ เทพีแห่งความรัก ความงาม ความสุข และเสียงเพลง ลักษณะมีร่างกายและศีรษะเป็นมนุษย์ สวมหมวกรูปดวงอาทิตย์ที่มีเขาวัวคู่ล้อมรอบ มีความเชื่อว่าเทพีฮาเธอร์คือภรรยาของเทพเจ้าฮอรัส และเป็นผู้ดูแลดวงวิญญาณของผู้ที่เสียชีวิตขณะก้าวผ่านไปยังโลกหลังความตาย

เทพีมาอัท – เทพีแห่งความยุติธรรม เทพีที่สร้างความยุติธรรม

เทพีมาอัท คือ เทพีแห่งความจริง ความยุติธรรม และ ความสามัคคี เทพีผู้ที่สร้างความยุติธรรม ในภาพเทพีมาอัทมักจะนั่งหรือยืน พร้อมกับมีขนนกกระจอกเทศประดับศีรษะ รวมทั้งอาจมีปีกด้วย

ตามความเชื่อของคนชาวอียิปต์โบราณนั่น มีระเบียบแบบแผน และ เทพีมาอัทคือผู้รักษาสมดุลนี้เอาไว้ ช่วยให้ชาวอียิปต์โบราณมีความเชื่อมั่นอย่างแรงกล้าต่อคุณธรรมและความยุติธรรมอย่างแท้จริง

เทพเจ้าเซธ (Seth) – เทพแห่งความแห้งแล้ง ทะเลทราย พายุ และความวุ่นวาย

เทพเจ้าเซธ คือ เทพแห่งทะเลทราย ท้องฟ้า พายุ ความวุ่นวาย และสงคราม เดิมทีชาวอียิปต์โบราณบูชาเซธเนื่องจากเชื่อว่าสามารถช่วยญาติมิตรที่เสียชีวิตไปแล้วได้ แต่หลังจากที่เซธสังหารโอซิริส พี่ชายของตัวเอง ผู้คนก็เลิกศรัทธาเนื่องจากโอซิริสเป็นเทพเจ้าอันเป็นที่เคารพรักของสังคมไอยคุปต์

เทพเจ้าเซธมีลักษณะผสม เช่น ร่างกายของสุนัข ตาเฉียง หูที่มีปลายเหลี่ยม รูปของเซธจึงมักมีลักษณะแตกต่างกันออกไป เทพเจ้าเซธเป็นพระบิดาของเทพเจ้าอนูบิสที่มีศีรษะเป็นหมาในสีดำ

สรุปข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับเทพเจ้าของอียิปต์

ตำนานเทพเจ้าอียิปต์มีความเกี่ยวข้องกับการสร้างโลกและชีวิตหลังความตาย

ชาวอียิปต์โบราณนับถือและบูชาเทพเจ้าและเทพีมากกว่าพันองค์ ที่ต่างก็เป็นสัญลักษณ์หรือตัวแทนของสิ่งต่าง ๆ และมีบทบาทต่อการดำเนินชีวิตของผู้คน

เทพเจ้าอียิปต์ส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นมนุษย์ แต่บางองค์มีศีรษะหรือร่างกายเป็นสัตว์อื่น ๆ

ตัวอย่างรายชื่อเทพเจ้าอียิปต์ ได้แก่ เทพเจ้ารา (เทพแห่งดวงอาทิตย์), เทพีไอซิส (เทพีผู้ปกป้อง), เทพเจ้าโอซิริส (เทพแห่งโลกหลังความตาย) และเทพเจ้าฮอรัส (เทพแห่งท้องฟ้า) เป็นต้น

การบูชาเทพเจ้าเป็นส่วนสำคัญในชีวิตของชาวอียิปต์โบราณ แรงศรัทธาต่อเทพเจ้าอียิปต์ส่งผลให้มีการสร้างวิหารเพื่อการบูชาเทพและเทพีต่าง ๆ รวมถึงพิธีการและความเชื่อ เช่น การรักษาร่างของผู้ที่เสียชีวิตไว้ในรูปที่หลายคนรู้จักกันว่า “มัมมี่”